Nieuwe Religie
Zo af en toe trekken mensen wenkbrauwen op als ‘zingeving’ of koers in je leven ter spake komen. ‘Zweverig…’ is de reactie nog al eens. Voor mij is het steeds duidelijker hoe aards het echter is om er bij stilte staan wat voor jou belangrijk is in je leven.
Onlangs confronteerde ik een aannemer met een bouwfout in een project van hem van vijf jaar terug. De man bedacht een antwoord: ‘Ja, dat soort dingen waren in die tijd nog niet bekend, dat is van de laatste jaren’. Het ging om een bouwfysisch vraagstuk dat al decennia lang in beeld is. Het ongemak van de man was genant . Hij worstelde om onder een verantwoording en vermoedelijk vooral kosten uit te komen. Ook ik ken, zeker in mijn vroegere rol als directeur, het geworstel met verantwoordelijkheden en belangen. Ik ken ook de rust die het geeft als de -voor mij- juiste woorden, de koers, me op tijd te binnen schieten.
We hebben koers nodig, voorbeelden te over.
De droevige situatie bij scholen groep Amarantis waar ongebreidelde zelfverrijking werd geconstateerd. Angst, schaalvergroting die leidt tot anonimiteit, verlies van zicht op het werkelijke doel, leegte…
We zien het in de bankwereld.
De druk die de marktwerking ook in de wetenschappelijke wereld veroorzaakt leidt tot even bizarre voorbeelden. Het bracht Diederik Stapel tot het verzinnen van gewenste onderzoeksresultaten. Zoals de bestuurders van Amarantis diep van binnen wisten waar ze mee bezig waren, wist ook Stapel dat.
De verleiding bij het zien passeren van kansen en geld is groot. De voeding om zich zelf tijdig bij te sturen ontbrak blijkbaar. En dat is wat bezig zijn met de zin van je leven doet: je voeden op momenten dat het er omgaat.
‘Als religie ontbreekt krijgen wereldse zaken een religieuze omvang’ schreef Anselm Grün. Zo is het: geld en macht worden op dat moment heilig. En dat is waar bestuurders, onderzoekers, een aannemer en ik soms het spoor kwijt raken. En dat zijn de momenten waarop je dankbaar mag zijn dat je woorden te binnen schieten van Fichte, Grün of wie je maar inspireert. Dat is de nieuwe religie: uiterst aards. We hebben ‘zin’ en een vorm van zedelijkheid nodig, het is van alle dag. Het komt voort uit een verlangen naar innerlijke rust.
De belangstelling voor zedelijkheid leidt tot religie, niet andersom (Gotlieb Fichte).
Jan Weeda.