de Valkuil van de Panoramaview*
(een korte samenvatting vind u in een nieuwsbrief)
Adembenemend… het zicht boven op de heuvel. De lucht in de vroege morgen laat zich voelen met een zachte dampige wind… De zon warmt me, geen twijfel over de aarde die me draagt en het water van het meer verder op in het dal is bereid alles te spiegelen wat zich voordoet…
Geen grenzen te voelen, ik adem in en uit en voel me deel van het geheel…
Ik wil het vast leggen… ik kijk door mijn camera, nee, dat is niet wat ik beleef… de panoramaview ingeschakeld… nee, nee dat is niet mijn ervaring, misschien wel wat ik zie, maar de beleving is een veelvoud van dit horizontale beeld… ik laat het.
Een dag later lopen we in Vézelay het pad naar de kathedraal. De hoge ruimte is zowel imposant als vriendelijk, overweldigend en zacht. Het is er licht en koel. Voor één van de grote crucifixen val ik stil. In het kruispunt van de horizontale en de verticale balk is een hart weergegeven… In dat kruispunt wil ik zijn, in het hart, verbonden met het alledaagse horizontale en met het verticale: waar we vandaan komen, onze wortels, en waar we naar toegaan…Dat is het, dat is wat ik miste in het panoramabeeld van de camera, realiseer ik me. Dat is de valkuil van de panoramaview… het is beperkt tot het tastbare. Zo verdwalen we -los van onze wortels- in de waan van de dag… Het kruisbeeld zien maakt me wakker. Als vanzelf volgen gedachten op mijn gevoelens en de gedachten vinden woorden…
Mensen, ik, wij, leven als vanzelfsprekend in het horizontale. Onze blik is horizontaal, en als we meer willen zien stellen we het fototoestel in op ‘panoramaview’ en het wordt een heel-heel-breed horizontaal beeld -nee, nee, dus niet dieper of hoger. Dat is onze blik, dat is hoe we kunnen kijken: in de breedte. Het is een fysiek gegeven. We zijn horizontaal georiënteerd, daar is het dagelijks leven, het leven dat we Zien, Horen, Ruiken, Proeven, Aanraken. In het overzichtelijke horizontale denken we en handelen we.
In deze direct zichtbare wereld vinden we Voedsel, Huisvesting, Warmte, Veiligheid, Materie, Verbinding met Elkaar, Uitreiken, Helpen en Geholpen worden, Wederzijdse afhankelijkheid, Kennis en Antwoorden, Patronen, Chronologische Tijd en zo veel meer… We vinden er ook Succes en Falen, Gretigheid, Begeerte en Gehechtheid.
Horizontaal ook beleven we in eerste instantie het hier-en-nu. Niet langer verdwalen in spijt van gister zorgelijkheid rond de dag van morgen, ervaren we de rijkdom van het moment. Dank aan Thich Nhat Hanh en velen met hem, die een weg wijzen uit de gejaagdheid van onze cultuur, uit de behoefte om de eerste te zijn, om vervolgens te zien dat we gewoon allemaal op het zelfde tijdstip voor het rode stoplicht staan. Maar ieder moment heeft ook de verticale verbinding met onze oorsprong en onze toekomst in zich.
Als we onze wereld beperken tot het panorama, het zichtbare, verdwalen we gemakkelijk in de veelheid van alle dag, van het van wat zich voordoet. Overweldigend groot kan het zijn met alle prikkels, informatie, vragen. In de breedte van het panorama zien we van het bos de bomen niet meer.
We verzanden in de ‘problemen van de mensheid’, vergeten de aloude vragen te stellen: Is er sprake van een probleem, iets dat kan worden opgelost? In dat geval verdwijnt het probleem door de oplossing aan te pakken.
Of is er sprake van een feit? In dat geval rest niets dan aanvaarden waarmee er in feite ook geen probleem meer is.
Overweldigd door alles wat zich laat zien, vergeten we onze wortels en wat ons draagt. We vergeten de overgave en het vertrouwen op het onbekende dat voor ons ligt. We missen de verticale verbinding.
Als we werkelijk willen zien dan moeten we de blik richten, dan zien we die ene mus volledig zoals ze is. Zien we waar ze vandaan komt, haar plek in de evolutie, en we zien wat ze nodig heeft. Als we de vragen in het leven willen zien, moeten we de aandacht richten. We hebben de breedte niet nodig, die leidt zelfs af. Je zou kunnen zeggen: we blijven in het midden, in het hart… daar is de ruimte om met beide dimensies te kijken. Vanuit respect voor de grond waar we op staan, de wereld die ons voortbracht, en met de intentie bij te dragen aan waar we naar toe willen.
Het vraagt aandacht, stilte, rust, nederigheid en ruimte om ons de verticale verbinding, het mysterie van leven te herinneren. Zo ervaren we de rijkdom deel van het geheel te zijn. Zo verdwijnt ook ons grootste probleem: het feit dat we problemen maken van alles wat niet te sturen is, buiten onze macht en invloed ligt. In de aanvaarding van Onbestendigheid en Oncontroleerbaarheid van het bestaan, zal Ontevredenheid oplossen*
In het Hier en Nu verticaal verbonden, ervaren we eenheid, onze plek in het geheel…
waar we vandaan komen, onze wortels… we zien de voeding van aarde en water, de warmte van vuur en zon, de ademtocht van lucht en zuurstof… Zonder dat is er geen vrucht, geen voedsel, geen leven en niets te delen. Geen leven zonder aarde en hemel. We komen ergens vandaan, we zien onze plek in de evolutie. We ervaren dat het leven richting heeft: we gaan ergens naar toe, we maken keuzes. We leggen verbinding met waar we vandaan komen en vertrouwen het mysterie van de onbekende verte.
Dat aspect van hier-en-nu, kan niet gezien worden, het valt buiten de mogelijkheden van onze camera’s. Het wordt ervaren door alle beelden en verwachtingen los te laten. Daar in het verticale onzichtbare is verwondering, mysterie, dankbaarheid, respect, wijsheid en intuïtie, nederigheid en betrokkenheid, daar kunnen vragen onbeantwoord blijven, rusten we in vertrouwen en ontvankelijkheid. Daar worden we gedragen door het blijvende.
Dit is hoe het gaat, zo af en toe zal ik me weer verliezen in de panoramaview. Wat zich aandient is groter dan ik ben… laat ik het mezelf niet kwalijk nemen…
Terwijl ik zo voor een van die vele kruisbeelden sta is er een verlangen in dat Hart te zijn, in een balans tussen het alledaagse en het blijvende, het onmetelijke. De oefening is regelmatig terug te keren naar het Hart, steeds terugkeren naar de balans tussen horizontaal en verticaal. Daar te weten wat we dankbaar kunnen aanvaarden en laten voor wat het is, en te weten waar onze intentie en handelen nodig zijn. Dankbaarheid kennen èn verantwoordelijkheid nemen vanuit de keuze bij te dragen. Waar het kan te zorgen voor dat wat ons is toevertrouwd, voor wat we alles tezamen ‘natuur’ noemen. Natuur waar we deel van zijn, Natuur die we zo makkelijk verwaarlozen en consumeren.
Leven kent ‘van Nature’ groei. En groei heeft richting nodig, anders wordt het woekeren. Woekeren is de horizontale groei, van consumptie, van méér en gretigheid. De richting die groei nodig heeft is verticaal: met inzicht en verbonden met wortels, groeien met wijsheid, groeien naar het licht: een wereld in balans. Groeien naar beter in plaats van meer.
We leven vaak horizontaal, dat is goed noch slecht, het is een gegeven. Ook de westerse cultuur spreekt ons aan op het horizontale vlak, en daar zullen we ongetwijfeld af en toe door worden meegenomen. En dat vraagt steeds om het herstellen van de verbinding met de wijsheid en het mysterie van de verticale lijn. Het vraagt aandacht om contact te houden met het onnoembare, om te blijven zien dat het leven meer is dan we in eerste -, en zelfs in tweede instantie -met de camera op panoramaview- zien. Panoramaview wekt de indruk het geheel te zien en weerhoudt ons het totaal in alle dimensies te ervaren, dat is de valkuil.
X
Hier vind je het beeldverhaal ‘Verbonden in het Hart van het Kruisbeeld’ en eigenschappen van het horizontale en verticale.
Oefening op basis van de laatste zin van het gedicht ‘arme schapen’ van Rob Chrispijn*.
De kudde loopt te grazen
Geen vuiltje aan de lucht,
we vullen traag de magen
Tot het daglicht vlucht.
De herder is verdwenen
Voor even of voorgoed,
Er is niemand die de weg wijst,
Er is niemand die ons hoedt.
Arme schapen
Hoor ons blaten, zo verschrikkelijk alleen.
Arme schapen alleen gelaten.
Arme schapen
Hoor ons blaten, met z’n allen zo alleen,
Arme schapen, je hoort me vragen:
Voor wie, voor wat, waarom, waardoor, waarvoor, waarheen?
Kijk naar die laatste vragen,
kijk eens of ze voor jou thuis horen in het verticale, in het horizontale of in beiden.
Schrijf dan antwoorden op die vragen zoals het voor jou is:
Voor wie leef ik?
voor wat leef ik?
waarom leef ik?
waardoor leef ik?
waarvoor leef ik?
waarheen leef ik?
Bewaar je schrijven en lees het terug op het moment dat je je realiseert dat je verdwaalt in een panorama.
X
*’arme schapen‘ is op muziek gezet door Stef Bos, verhaal en lied maken deel uit van de verhalentuin in onze Hof van Heden.
Hier vind je het verhaal van ‘het 45e probleem van de mensheid’
Als dit verhaal, een samenvatting van een workshop, inspireert en elders bij kan dragen: fijn als je het deelt. Het helpt ons in ons werk als je dan de bron -onze site en blogs- vermeldt.
Foto 1 Felix Mitmeier Pixabay, Foto 2 en 4 Lieve Janssens, Foto 3 Pixabay Foto 5. Pixabay
