Karma… excuus of drijfveer?*
‘I’ve Good Karma’ zei de Tuk-tukchauffeur toen ik hem vroeg wat rustiger te rijden. ‘I’m not sure I have!’ antwoord ik.
Tijdens mijn reis ‘in de voetsporen van Boeddha’ door Noord-India ben ik beland in de chaotische drukte van Delhi waar verkeersregels een suggestie zijn. Het verkeer rijdt, dan weer links, dan weer rechts, tegenliggers tegemoet erop vertrouwend dat er op tijd ruimte zal zijn elkaar te kruisen.
‘Good Karma’, wat heerlijk als je daar zo’n vertrouwen aan kan ontlenen. Als het begrip karma zo’n rust geeft kan het mij dan helpen? Waar staat het eigenlijk voor, vroeg ik me af.
‘Karma’ wordt soms gebruikt als bevestiging van ‘het is nu eenmaal zo’ en ‘het zo heeft moeten zijn’, als bevestiging van iets dat voorbestemd is en niet te veranderen. Zo kan het leiden tot rust en overgave, maar ook tot onverschilligheid, roekeloosheid (de Tuk-tukchauffeur) en tot het gevoel slachtoffer te zijn.
Karma betekent letterlijk ‘handeling’, ‘actie’ of ‘daad’, zonder goed of slecht. Alles wat gebeurt is een gevolg van iets dat eraan voorafging. Zo is karma deel van de keten van acties en reacties. En zo wordt de Wet van Karma ook wel de Wet van Oorzaak en Gevolg genoemd. Inzicht in de Wet van Karma helpt tijdig de gevolgen van je handelen te zien. Gevolgen voor jezelf en voor mensen in je omgeving, of voor mensen die ná je komen: kinderen, collega’s, leerlingen, zoals je zelf ook ‘boodschappen’ hebt meegekregen, bewust en onbewust van ouders, leraren, vrienden. Met wat je doet, je acties, geef je richting aan de reactie die je oproept. En zo ben je niet een slachtoffer van karma, maar kun je verantwoording nemen en sturen. De intentie van je actie stuurt de intentie van de reactie, zo zal je merken dat een vriendelijke houding meestal een vriendelijke reactie oproept. Daden met een bepaalde karakteristiek gevolgen van dezelfde karakteristiek veroorzaken. Negatieve daden hebben van nature negatieve gevolgen.
Karma als negatieve erfenis
Niet-afgeronde of evenwicht verstorende acties uit het verleden kunnen leiden tot herhaling. Zo ontstaat wat Samsara wordt genoemd, het wiel van sterven en wedergeboorte. Wedergeboorte of reïncarnatie, het gegeven dat iets zich herhaalt, zich opnieuw voordoet, is in feite een herkansing. In het Hindoeïsme wordt wedergeboorte als ‘persoonlijk’ gezien: je wordt opnieuw geboren om de onopgeloste zaken uit je vorig leven op te lossen. En de ziel wordt herhaaldelijk opnieuw geboren totdat alle karma is opgelost. In het Boeddhisme is het eerder ‘onpersoonlijk’: dat wat niet opgelost is zal zich herhalen in volgende situaties en/of generaties. Zo wordt een kans gegeven tot harmonie en oplossing te komen.
Een prachtig voorbeeld van het doorbreken van het wiel van herhaling gaf Biljana Plavsic, Bosnisch-Servische leider. In haar verklaring voor het Internationaal Joegoslavië Tribunaal*, nam ze verantwoording voor oorlogsmisdrijven met de volgende woorden: ‘In onze obsessie om nooit meer slachtoffer te worden, hadden we onszelf toegestaan om daders te worden. De wetenschap dat ik verantwoordelijk ben voor dergelijk menselijk lijden en voor het vervuilen van het karakter van mijn volk zal altijd bij me zijn.’ En met dit inzicht doorbrak zij de cirkel van herhaling, samsara.
Je hebt altijd de mogelijkheid negatief karma te stoppen.
Zoals Plavsic schetst kan pijn die je hebt ervaren aanleiding zijn de pijn later zelf te veroorzaken, slachtoffer wordt dader. Haar verklaring is het gevolg van inzicht in dit patroon, een patroon dat gevolg is van een automatische reactie, gestuurd door een overlevingsreflex. Je herhaalt wat je kent. Zo is het bekend dat slachtoffers van misbruik kunnen komen tot herhaling van wat ze hebben meegemaakt omdat ze geen andere manier kennen om nabijheid te beleven. Zo wordt het pijnlijke gedrag herhaald, zo reïncarneert het.
Samsara, de cyclus van dood en wedergeboorte blijft bestaan zolang het inzicht in het patroon ontbreekt. Het blijft bestaan zolang het bedekt blijft, zolang je de andere kant op kijkt. Positief gezien kun je zeggen dat door het steeds terugkeren van wat niet is opgelost jij, of wie na je komt, de kans krijgt verantwoording te nemen en je te ontdoen van de last. Zo maak je je rugzak lichter.
Weten dat je daden sturend zijn geeft vrijheid: ‘blijkbaar kan ik kiezen wat ik veroorzaak’. Het geeft ook verantwoordelijkheid: ‘vrijheid en verantwoordelijkheid zijn zijden van dezelfde medaille’.
De oefening is: gaan zien dat alles wat we oproepen met wat we doen, denken of zeggen, met de reactie weer bij ons zelf terugkomt. Karma gaan zien is jezelf bevrijden van onbewuste pijn en patronen.
Karma in het dagelijks leven.
Door je bewust te zijn van de Wet van Oorzaak en Gevolg, actie/reactie, kun je kiezen. Actie, stimulus, roept een reactie op. Je kunt gaan zien dat een automatische reactie gestuurd wordt vanuit ‘overlevingsreflex’, vanuit het denken in aanval en verdediging. De beoefening is je automatische reactie te zien zonder deze te effectueren, en vervolgens de ruimte te nemen om te komen tot een respons vanuit inzicht en wijsheid.
Ik geef wat voorbeelden uit mijn eigen leven:
-De herinnering aan mijn middelbareschooltijd wekt een gevoel op van falen. Toen mijn zoon in zijn middelbareschooltijd het moeilijk had, riep dat mijn eigen faalangst op. Dat leidde aanvankelijk tot een grote druk op zowel mijzelf als hem: hij moest slagen! Dat was niet behulpzaam. Toen ik het herhalend patroon zag kon ik het loslaten en er werkelijk voor hem zijn.
-Enig moment ontdekte ik dat mijn moeder ‘rondliep’ met een grote woede naar mijn oma. Tegelijkertijd had ze groot respect voor wat oma, haar moeder, voor haar had gedaan. Met haar woede kon mijn moeder niet overweg. Het was weggestopt en leidde tot onvermogen in het omgaan met boosheid en conflict. In haar bewuste en onbewuste handelen gaf ze dit onvermogen door. Niet eerder dan dat ik dit zag kon ik het door mij overgenomen patroon loslaten.
De Wet van Karma kennen geeft je de mogelijkheid met verwondering en open te kijken naar je acties en reacties om vervolgens vanuit wijsheid te handelen.
*Verklaring Biljana Plavsic voor het Internationaal Joegoslavië Tribunaal.
*Met bronvermelding www.nieuwtij.nl/category/blogs mag deze tekst vrij worden gebruikt.
Oefeningen:
1.Oefen vriendelijkheid: glimlach, begin je gesprekken, je mails en brieven met een vriendelijk woord en sluit af met een wens en een vriendelijke groet.
2.Oefen ‘onder ogen zien’:
2.a.Wat kwam naar boven zojuist toen ik deze blog over karma las? Onderaan dit schrijven vind je een eenvoudig voorbeeld van het ontstaan van karma.**
2.b.Welke actie(s)/ reacties van vroeger spelen een rol vandaag de dag?
-Wat kreeg je mee, wat nam je mee?
-Wat nam je mee dat je blij maakt?
-Wat geeft je het gevoel slachtoffer te zijn?
-Wat heeft dat wat je meenam veroorzaakt, welke automatismen herken je?
-Wat kun je doen?
2.c.Wat veroorzaak(te) jezelf door wat je deed en doet?
-Wat geef je mee?
-Welke acties of reacties van jezelf vragen nu nog aandacht?
-Wat heb je veroorzaakt dat je liever vergeet?
-Wat heb je veroorzaakt waar je blij mee bent?
-Wat zou je kunnen doen met de ongewenste gevolgen van je daden?
3.Geef wat je wilt ontvangen, niet om het terug te krijgen maar omdat je het genoegen kent dat wat je geeft te ontvangen.
4.Affirmatie:
Ik heb de moed te veranderen wat ik kan veranderen, de rust te aanvaarden wat ik niet kan veranderen en de wijsheid om die twee van elkaar te onderscheiden.
Schrijf deze affirmatie over op een kaart die je dagelijks ziet gedurende 2 weken of langer. Alternatief: je eigen affirmatie of andere zinnen uit deze blog.
**Voorbeeld van het ontstaan van karma. Je hebt geld nodig en realiseert je dat je een oude koffiemolen op zolder hebt. Er is een kennis die die graag zou hebben: het is een mooi antiek ding en hij zou ‘m ook willen gebruiken. Je haalt ‘t ding van zolder en merkt dat het niet werkt… verdorie! Je prutst wat, zoekt en krijgt de koffiemolen aan de gang met een ijzerdraadje en wat snellijm, mooi. Je zoekt contact met de kennis, hij komt- ‘ja ja, hij is echt in orde’ hij koopt hem, iedereen blij. Vier dagen later staat hij op de stoep, boos. Na 2x gebruik werkte de molen niet meer. Hij ontdekte dat er een knullige reparatie is uitgevoerd met ijzerdraad, hij kon ook de lijm nog ruiken. Je verweert je: ‘nee, weet ik niets van, hij heeft het altijd gedaan’. De man wordt boos voelt een aandrang een klap uit te delen. Haalt diep adem en nog eens, bedenkt zich en zegt: ‘wel dit was een unfaire actie, ik heb het gezegd en verder is het aan jou’. Hij zet de molen voor je voeten, loopt weg. Je sluit de deur en laat het erbij. Vanaf dat moment vermijd je de dorpsgenoot. Als je ‘m ziet draai je je om en wend je hoofd af. Je zoon vraagt waarom je dat doet. Je zegt: ‘Nou, met die meneer heb ik liever geen contact. Die ga ik uit de weg’. En zo loop je zelf met een lading en geef je een houding van afwenden door.
Als de samenvatting van deze lezing inspireert en elders bij kan dragen: fijn als je het deelt. Het helpt ons in ons werk als je dan de bron -onze site en blogs- vermeldt. Contact: janweeda@hetnet.nl
Foto’s:
-Je rugzak lichter maken, pixabay.
-Tuktuk pexels.com