Kleine dingen zijn niet Klein*
(korte samenvatting in een nieuwsbrief)
Het is ochtend, er ligt een zachte sluier van nevel over het veld en tussen de bomen. De geur van koffie vult de keuken terwijl ik wat boterhammen smeer. Ik voel mijn ademhaling als ik met bord en een beker koffie aan de rand van het veld zit en tegelijkertijd de koelte van de ochtend voel èn de warmte van een eerste zonnestraal die door de nevel prikt. Met een steenuil alert in de grove den, resoneren woorden van een leraar: ‘de kleine dingen zijn niet klein’. Het moment is vervullend, compleet, niets te wensen over dan dit ervaren, hier en nu.
Plots, als mijn bord leeg is, merk ik dat het zich uit het ongerijmde vult met spijt en zorgelijkheid… Meegezogen in vergetelheid raak ik in onrust, in het patroon van overleven met als gereedschap angst, oordeel, twijfel en grijpen… gedachten over wat ik gister beter had kunnen doen, over wat er allemaal ligt te wachten, en de angst dat het niet goed zal gaan…
Dan zie ik de valkuil, krijg ik de geest…
Glimlachend naar het hekwerk van automatismen zie ik uiteindelijk tussen de spijlen ruimte voor de bloei van dit moment: een bloem, het gezang van wulpen in de verte, de koestering van toenemende warmte van de zon op mijn huid… Daar, in dit moment, hier en nu, is de rust om zinvol voort te gaan in dankbaarheid voor nu en gister, met liefdevolle zorg en aandacht voor morgen. Nee, ‘de kleine dingen zijn niet klein’, ze zijn de basis, de enige basis van waaruit je verder kunt, met vertrouwen in-, overgave aan- en aandacht voor dit moment, hier en nu.
Een verhaal*
Gerald, een Australische student, was met velen in de tachtiger jaren van de vorige eeuw enthousiast over de leringen van de Thaise leraar Ajahn Chah. Met als enig doel de leraar te bezoekn besloot Gerald de kostbare reis naar Thailand te maken. Hij spaarde en spaarde om reis en verblijf te bekostigen… en uiteindelijk was het zover.Het was een lange reis, aangekomen in Bangkok, 8 uur vliegen vanaf Sydney, vervolgde hij zijn reis met de nachttrein die hem in tien uur bracht naar Ubon. Daar nam hij, na -naar Aziatisch gebruik-druk onderhandelen met een chauffeur, een taxi naar Wat Nong Pah Pong, het klooster van de monnik.
Moe maar opgetogen bereikt de jongeman Ajahn Chah. Hij vond de leraar omringd door een kring van monniken en mensen uit alle lagen van de bevolking: boeren, rijke kooplui, mensen in lompen gekleed, militairen in uniform en opgedofte dames uit Bangkok. Het was duidelijk: ieder is hier welkom, van buitensluiten was geen sprake. Gerald voegde zich stilletjes de menigte. Was het zijn hoop en verlangen of was het een feit dat zijn blik even die van Ajahn Chah kruiste?
Uren van teaching en meditatie gingen voorbij, maar nee, de grote leraar had hem toch niet opgemerkt en ruimte voor contact of vragen leek er niet te zijn. Vóór het einde van de bijeenkomst stond hij moe en teleurgesteld op en liep weg.
Onderweg door het klooster naar de poort zag hij een paar monniken bladeren vegen rond de klokkentoren. Een klein uur had hij nog voor de taxi hem zou ophalen en dus, met het idee dan maar iets nuttigs te doen met de resterende tijd, nam hij ook een bezem. Terwijl hij druk aan het vegen was, voelde Gerald enig moment de warmte van een hand die op zijn schouder werd gelegd. Hij draaide zich om en zag, even geschrokken als blij, dat het de hand was van Ajahn Chah, die glimlachend achter hem stond.
Hij had de westerling wel opgemerkt maar nog geen kans gezien om contact met hem te maken. Nu, onderweg naar een volgende bijeenkomst, nam hij even de tijd en sprak hem kort toe, in het Thais. Een monnik/ tolk vertaalde de boodschap van de leraar: ‘Ajahn Chah zegt dat als je gaat vegen, je alles moet geven wat je in je hebt.’ Met een glimlach op de lippen voegde de tolk zich weer bij de Grote Leraar. De woorden van Chah resoneerden in de student tijdens zijn lange weg terug naar huis. Gaandeweg de reis realiseerde hij zich dat de leraar hem veel meer leerde dan ‘bladeren te vegen met alles dat je in je hebt’. De reikwijdte van de woorden werd hem duidelijk…’Wat je ook doet, doe dat met alles wat je in je hebt.’ De woorden resoneerden en resoneerden…Nog jaren later vertelt Gerald met vuur over dit ‘advies voor het leven’. Het was zijn credo geworden en bracht hem veel goeds. Wanneer hij werkte gaf hij alles dat hij had, met al zijn aandacht. Wanneer hij rustte was dat waar zijn aandacht was. En zo was het wanneer hij in contact met anderen was, de afwas deed of niets deed…
Het is Aandacht of Dwalen
Het verhaal komt terug in mijn gedachten nu ik stil sta bij de schoonheid in het alledaagse door het met aandacht en overgave zijn met wat er is in het moment hier en nu, of dat nu de warmte en geur van een kop koffie is, een wandeling, een ontmoeting, de afwas, moment van studie of…
Dankbaar dat ik altijd terug kan naar dit inzicht op momenten van dwalen, die zich als vanzelf weer aandienen. Nog eens een voorbeeld van dat laatste…
Na een fietstocht passeren Lieve en ik een groentekweker die met zorg en aandacht biologisch werkt. We kopen het één en ander en voor die avond een krop andijvie.Thuisgekomen begeef ik me enig moment naar de keuken om de maaltijd met andijvie te bereiden. De krop ligt op een snijplank op het aanrecht en ik verwijder de stronk. Dan haal ik de bladeren los en was ze. Ik geniet van de andijviekrop: de bladeren zijn prachtig groen rond een witte nerf, slechts een enkel randje is uitgedroogd en wat aarde hier en daar laat zich eenvoudig afspoelen. Met plezier snijd ik de andijvie in strookjes om die te stoven, eerst de nerven dan het groen. Dankbaar en blij met de kweker ben ik bezig.
Dan uit het ongerijmde begin ik te dwalen…
— Was dit eigenlijk wel mijn kookbeurt: verongelijkt
— Waarom kopen we eigenlijk niet altijd biologisch: boos op mezelf
— Wat een waanzin dat er zoveel tuinbouwers zijn die met veel gif groenten kweken: boos op de wereld.
Dan zie ik wat ik doe: mijn aandacht gaat uit het moment en ik dwaal in de spelonken van de ongekozen gedachten, het frame van oordeel en verlangen. Ik herinner me ‘wat je ook doet, doe het met je volledige aandacht’… en ik vul het aan: “en als je verdwaalt in het denken, weet je ‘ik verdwaal in het denken’“. Met een glimlach kom ik zo terug in het plezier van het moment. En zo laat ik de valkuil van het automatisch denken tevreden achter me.
Ervaring als leerschool
In de overgave aan het alledaagse ligt de rijkdom van vervulling verborgen: de geur van een bloem, de oogopslag van een vriend, de woorden van een leraar…. Stilte en rust maken je ontvankelijk daarvoor, in onze haastige en vluchtige wereld, gericht op Meer, Groter, Sneller, Beter… is het vinden van stilte en rust in je zelf van grote betekenis.
Dat wat in de waan van alle dag cliché lijkt resoneert volledig in momenten van rust en stilte. Denk maar aan een ‘tegeltjeswijsheid’ die je en passant met een schouder ophalen afdoet, en die op een moment dat je je openstelt en rustig ziet en hoort plots een grote wijsheid kan verraden.
Veel zingevingstradities halen ‘met aandacht ervaren van het alledaagse’ aan als bron van wijsheid en geluk, zo vind je
—- ‘Het pad van de Boeddha is er wanneer je aandachtig in alles wat zich voordoet.’ Ajahn Mun
—- ‘Ik ruik een roos en ik ruik het koninkrijk Gods.’ theoloog Van Ruler
—- ‘Klief een stukhout en ik ben daar, til een steen op en je zult me daar vinden…’ ‘Zenmeester Jezus’ oproep het bijzondere te ervaren in het alledaagse.**
—- het Hindoeïsme roept enig moment op ‘alles wat je geleerd hebt te vergeten en met overgave te zijn in het moment’
—- ‘Vergeet de drive om alles naar je hand te willen zetten’ vind je in de Tao.
In de christelijke termen spreken we van ‘de geest’, in het boeddhisme van aandacht of mindfulness. Verweven in vele inspiratie bronnen is er een oproep tot overgave, vertrouwen en ontwikkelen van inzicht. En zo in verschillende woorden en kleuren vinden we een oproep om -wat je ook doet- dat te doen met volledige inzet en aandacht…
En als je bemerkt dat je je aandacht niet kunt geven aan wat je wilt, zorg dan dat je aandacht is bij dat wat zich nu aandient, wat nu je aandacht vraagt, wat het leven nu van je vraagt.
Levend met aandacht, zijn Kleine dingen niet Klein en laten we het onderscheid in klein en groot achterwege. Dat we elkaar wakker mogen houden in de schoonheid van het alledaagse!
Als de samenvatting van deze lezing inspireert en elders bij kan dragen: fijn als je het deelt. Het helpt ons in ons werk als je dan de bron -onze site en blogs- vermeldt. contact: janweeda@hetnet.nl
Deze lezing gaat gepaard met ervaringsoefeningen, die niet met woorden zijn over te brengen,
1 klassieke Zen-oefening, geef ik hier wel mee:
Oefening
Zit zo comfortabel mogelijk, in een actieve houding.
Breng je aandacht naar je ademhaling
Voel het ritme: in-, uit-, het stilvallen en het als vanzelf weer opkomen van de inademing.
Als je eenmaal rust in de beweging van je ademhaling tel je je ademhalingen.
Je telt je ademhalingen tot 10, en bij 10 aangekomen begin je op nieuw bij 1.
Zodra je merkt dat je in gedachten dwaalt, of in een emotie, benoem je die afleiding en begint opnieuw te tellen.
Goed mogelijk dat je niet bij 10 geraakt, dat is ook niet de essentie van de oefening.
Er is geen streven, het is geen wedstrijd. Het gaat om alert zijn op de ervaring, het richten van de aandacht en het rusten in wat zich voordoet.
Doe dit 15 minuten en sluit af met het loslaten van het tellen en 3 minuten rusten in de beweging van de ademhaling.
* Vrij naar ‘Open je hart’, Ajahn Brahm , herwoord in het licht van universele zingeving
** ‘Zenmeester Jezus’, Jos Stollman
Foto 1: Sluier van nevel over het veld. 3804124_1280. Pixabay
Foto 2: Bloei tussen de spijlen van het hekwerk van gewoonten. JW
Foto 3: Plumvillage-klokketoren. JW
Foto 4: Andijvie, Else Margriet Pixabay
Foto 5: rust, ruimte, meditatie. Pixabay