Ruimhartig of kleingeestig…*

Ruimhartig of kleingeestig…

‘Ruimhartigheid is het woord dat in me opkomt’ schreef een vriendin op ons bericht dat we Oekraïense  Natasha, Tania en Yeliza onderdak geven. Wat een mooi begrip is dat: ruimhartigheid. Een ruim hart heeft vertrouwen zonder direct ‘ondersteboven’ te raken bij wat zich voordoet. Het heeft plaats voor veel en velen, een glimlach, een zachte blik.
Het herinnert me aan een metafoor van de boeddha: ‘Stel dat je een kom water hebt en dat iemand daar een handvol zout in gooit, het water is dan te zout om te kunnen drinken. Maar stel dat iemand een handvol zout in een heldere bergrivier gooit. De rivier is diep en breed genoeg om het water te kunnen drinken zonder het zout te proeven.’* En de rivier stroomt, verschoont zichzelf, geeft energie, terwijl het kommetje eng is, begrensd, stilstaand… vul ik in gedachten aan.

Ruimhartig of kleingeestig… En wat een oefening is ruimhartigheid soms voor mij. Zeker ken ik momenten dat ik me als vanzelf afsluit, klein maak. Dat ik me opsluit in mijn eigen overtuigingen, mijn nauwe blik. Het is of ruimhartig of kleingeestig. Het hart is ruim, de beperking maakt de geest, het denken.
Waar wijsheid het hart raakt zijn geen grenzen, is liefde. Als ik de voile van kleingeestigheid en angst verwijder is er inzicht.
Wat blijft is de keuze: liefde of angst. Daar ligt de oefening.
Verruim je blik, maak je kring van betrokkenheid zo groot als de wereld, de ruimte. Wat is het ongewenste in het grote geheel, en wat is het in het kommetje van je eigen leven? Zo klein is het onverwachte bedreigend, een indringer die je wilt het buiten houden. En zo herstel je voor even je eigen veilige leventje… tot dat er weer iets aanklopt.
‘Wanneer je hart klein is, lijd je veel. Je kunt een bepaalde persoon (of situatie) niet verdragen, niet luchten of zien. Je verlangt dat hij/zij verandert, voldoet aan je eigen overtuigingen en verwachtingen.’*
In Mauretanië bijvoorbeeld worden meisjes vanaf jonge leeftijd gevoed naar het ideaalbeeld van zwaarlijvigheid. Het ideaalbeeld in het Westen daarentegen is de slanke, zelfs magere vrouw. Beide ideaalbeelden hebben gevolgen voor de gezondheid. Maar gehechtheid aan het eigen concept sluit uit.
Als je ziet dat ook onze culturele concepten geen absolute waarheid zijn kun je ernaar glimlachen. Zo ontstaat vanuit verwondering een gesprek, uitwisseling, en dat maakt ruimte voor groei. Zo verruim je je hart, leer je alles omarmen. Het is begrijpen en enig moment ook zien dat je niet alles kunt begrijpen. Je realiseert je dat je niet kunt weten of je niet als de ander zou zijn, als je diens geschiedenis leefde. Daar ontstaat ruimhartigheid. Met een ruim hart is er geen uitsluiting, laat je toe. Ruim ben je als je je gevangenschap in hoe het zou moeten zijn opzij zet. Glimlach om je culturele bril, wat jij vanzelfsprekend vindt is dat voor de ander niet. Principes, Overtuigingen en intenties zijn behulpzaam voor je zelf, want zonder koers ben ik stuurloos. Ze belemmeren echter als je de ander er aan meet.

Stromen van vluchtelingen als voorbeeld…
Er varen boten vol mensen… er kloppen mensen aan, opzoek naar veiligheid en een goed leven voor wie hen lief zijn, kortom: naar geluk. Maar ‘Gelukzoekers’ zijn niet welkom zegt Angst…
“Er wordt gezegd dat er een vluchtelingen crisis is, ik denk: ‘er is een kans’. Vanuit de bijbel en de monastiek moet je zeggen: voor iedereen die aan je deur klopt doe je open. Dat is een utopisch standpunt.  Maar voor keuzes, beleid, besturing en het dagelijks leven is het belangrijk dat we de droom kennen en die kiezen als leidend. Impliciet of expliciet: we kiezen altijd positie met wat we doen. Het ultieme perspectief is hier de heiligheid van ieder leven, ieder mens, dus ook van de vluchteling. Wat betekent dat voor een samenleving, het Samen Leven? Je intentie, je koers is alleen maar geloofwaardig als die verbonden is met je eigen levensstijl. Je handelt ernaar en of iets verder haalbaar is, dat is het volgende, daar zijn bestuurders voor en politici.”**
Het verband zien, het grote geheel, en het vervolgens brengen naar alledag, naar je handelen. Het begint met intentie, de geest in het hart brengen. De kleine geest, het denken zegt: ‘geen welkom voor gelukzoekers’ Maar wie zoekt er geen geluk? Het hart zegt: ‘kom binnen laten we zien wat kan.’ Wat zou ik zelf doen als ik in de positie was van zij die nu bij me aankloppen? Ken je koers en zie je kleingeestigheid zonder die te veroordelen, maar laat het je niet leiden.
Dat is de oefening.  Door kleingeestigheid te kennen weet je wat ruimhartigheid is.

Samenvattend terug naar de metafoor van het zout in de kom of de rivier.
De kom is begrensd, beperkt tot een nauw eigen wereldje. Er is oordeel en uitsluiting.
De rivier stroomt, heeft energie en ruimte, verbindt de bron met de zee, vormt damp, mist en wolken, keert terug in de regen… Daar is ruimte, daar is ruimhartigheid en vreugde van verbinding. Daar is inzicht in hoe zeer we samenhangen, hoezeer we deel zijn van het grote geheel dat leven heet. Daar rest niets dan te zien dat jouw geluk mijn geluk is.
In veel inspirerende tradities worden we aan Ruimhartigheid en aspecten daarvan herinnerd.
Dat helpt, want in de waan van alle dag zijn we soms de weg kwijt, beperken we ons soms van zelf tot het kommetje van het eigen veilig leven.

 In het boeddhisme vind je ruimhartigheid als alomvattendheid. Het is de 3e van de 6 wijsheden die ons brengen van de oever van angst en kleingeestigheid naar de andere oever, de oever van inzicht en geluk:
-Geven
-Opmerkzaamheid
–Alomvattendheid, het hart laten groeien.
-Toewijding
-Concentratie / Meditatie
-Wijsheid (vrucht van bevrijding als wel middel tot bevrijding te bereiken)

In de christelijke traditie vinden we barmhartigheid als aspect van ruimhartigheid, gedetailleerd uitgeschreven als oefening in de 7 werken van barmhartigheid (Mattheus):
-de hongerigen voeden
-de dorstigen laven
-de naakten kleden
-de vreemdelingen huisvesten/ herbergen
-de zieken verzorgen
-de gevangenen bezoeken
– de doden begraven
Een oproep om je intentie, dat wat je zegt en beoogt ‘handen en voeten te geven’. Als ik bij de opvang bij ons thuis tegen een weerstand oploop, helpt me dit iedere keer weer. Hiermee komt mijn intentie ‘op aarde’.

‘Ruimhartigheid biedt geen zekerheid, maar geeft houvast om te durven mee te wankelen met elkaar en met het leven. Het is de onzekerheid van het leven kennen, die ken ik, die ken jij, die kennen we samen.’*** Ruimhartigheid is het inzicht dat we onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn in dit leven, dat jouw hartklop in mij resoneert. Het is het zien dat de wereld mij en jou voortbracht en in stand houdt, voedt, huisvest, schoolt, enzovoorts… en dat in wederkerigheid ik met vallen en opstaan geef wat ik heb te geven en zo mijn bijdrage lever, vanuit het hart, met groeiend inzicht en in overgave.

OEFENINGEN + VRAGEN:
1. Neem de tijd om ‘stil te vallen’ na het lezen van voorgaande tekst.
Kijk of er een zin is rond het thema Ruimhartigheid die je raakt en schrijf die op een kaartje. Het kaartje zet je in ieder geval voor een week lang ergens in het zicht, als reminder.
2..Zit comfortabel, sluit je ogen en contempleer op de ademhaling.
Tot rust gekomen visualiseer je je een moment van ruimhartigheid dat in je opkomt. Vertrouw de eerste associatie die je hebt. Schrijf het moment en de situatie gedetailleerd uit.
3.. Neem wat rust, lees terug wat je hebt geschreven en geef dan antwoord op drie vragen:
-wat voelde ik fysiek in die situatie, en/of nu ik daar aan terug denk?
-welke emotie voelde ik in die situatie, en/of nu ik daar aan terug denk?
-wat gedachte was er in die situatie, of nu ik daar aan terug denk?
Het antwoord op deze vragen schrijf je ook weer uit.
4..Lees opnieuw terug wat je hebt geschreven en geef woorden waarmee je afsluit.
5..Meditatie: ik begeleid een meditatie over ruimhartigheid, welkom: janweeda@hetnet.nl

* vrij naar: Thich Nhat Hanh in ‘Boeddha in lichaam en geest’.
** vrij naar Thomas Quartier, monnik, Theoloog des Vaderlands
***vrij naar Ramsey Nasr, over de betekenis van kunst.

Als de samenvatting van deze lezing inspireert en elders bij kan dragen: fijn als je het deelt. Het helpt ons in ons werk als je dan de bron -onze site en blogs- vermeldt.

Foto 1  river-5330961_1920 PXB
Foto 2  wenphotos/friendship-1146331_1920

Reacties