Verlangen, Troost en Inzicht*
Niets menselijker dan de behoefte aan troost. Als vanzelf brengt het leven momenten van vreugde en geluk en ook van verdriet en pijn, van lijden. Er is lente en herfst, het één en het ander. Er zijn momenten dat dingen anders gaan dan je zou willen. Momenten dat dingen voorbijgaan terwijl je ze wilt laten voortduren, of dat ze voortduren terwijl je wilt dat ze voorbij zijn… Weten wat je goed doet op moeilijke momenten, wat je troost is een behulpzame respons.
Troost, voor jezelf zorgen, brengt rust en ruimte. Rust en ruimte maken het je mogelijk dieper te kijken naar de bron, de emotie die is opgewekt en om troost vraagt. 
Zien wat je doet, ontdekken wat je drijft, helpt je glimlachen om je behoeften… Daarmee verwerf je inzicht in je patronen, in menselijke patronen en dat brengt je dichterbij blijvende troost: troost geworteld in inzicht op een weg naar vrij-zijn van patronen zonder ze te ontkennen.
Behoefte aan troost is eenvoudig het gevolg van hoe het denken werkt. Je verlangt iets, het gebeurt niet of anders en er is teleurstelling. Er is pijn als gevolg van onvervuld verlangen.
De behoefte aan het vervullen van verlangen, aan realiseren van je droom, wens, of bezieling is een prachtige drive. Valkuilen die er in verborgen liggen zijn gehechtheid + begeerte: je verlangen moet vervuld worden, liefst op overzichtelijke termijn, anders ben je ongelukkig. Het is van alle mensen, en hoewel het juist op momenten van nood aan troost anders voelt, we zijn juist in dit patroon verbonden met elkaar.
De oefening is verlangen te zien als koers, als referentie bij wat je kiest en doet op het levenspad, om vervolgens betrokken te blijven, maar niet gehecht.
Wat verder in oorzaken van behoefte aan troost.
Behoefte aan troost is een antwoord op een stemming, opgeroepen door een interpretatie van- of oordeel over wat je mee maakt. Het leven beweegt, verandert constant… en dat is strijdig met onze behoefte dingen te houden zoals ze zijn.
Stemmingen opgeroepen door Onvervuld Verlangen en Confrontatie met Vergankelijkheid noemde ik al. En zo zijn er vele stemmingen die een behoefte aan troost oproepen. In het boeddhisme worden, afhankelijk van de traditie, 51 tot 64 gevoelstoestanden, mentale formaties, genoemd. Stemmingen en aanleidingen van je behoeften kennen geeft ruimte om ze te beschouwen: Aanleidingen zien geeft Inzicht.
Als aanleidingen voor de behoefte aan TROOST kun je ook denken aan:
T twijfel
R rusteloosheid, rancune, ruzie
O onwetendheid, geraakt zijn zonder te zien waardoor
O oordeel over wat zich voordoet
S spijt, schuld, schaamte en slachtoffer-zijn
T teleurstelling, trauma
Met trauma wordt dan bedoeld: niet verwerkte ervaring van een (intense) gebeurtenis in het verleden die leidt tot dwangmatig terugkerende reactie of gedrag door associatie van wat zich voordoet met die oorspronkelijke gebeurtenis. Het is een bron van veelal onbegrepen verdriet en pijn, en daarmee een aanleiding om troost te zoeken. Het kan hierbij gaan om zowel grote als veel kleinere subtiele patronen die we hebben ontwikkeld.
Getroost, tot rust gekomen maak je ruimte om te zien wat de aanleiding is, zo verwerf je je inzicht en bevrijd je je van onbewust gedrag.
Troost als behulpzame reactie.
De zin van troost is zoals gezegd, dat het je tot rust kan brengen, om vervolgens dieper te kunnen kijken en aanleidingen te ontdekken.
Behulpzaam is daarbij te weten dat stemmingen van voorbijgaande aard zijn en geen vaststaand feit, maar een gevolg van je interpretatie die gevoed wordt door overtuigingen, concepten, eerdere ervaringen. In TROOST liggen gemoedstoestanden die aanleidingen zijn voor je behoefte als aangegeven, maar ook behulpzame gemoedstoestanden bij het verdiepen van inzicht:
T toestaan
R rust
O ontvankelijkheid
O onbevangenheid
S sturing, verantwoordelijkheid nemen
T toewijding
En zo ontstaat een aardige wederkerigheid: je maakt gebruik van behulpzaam inzicht in de ruimte die troost geeft waarmee je de aanleidingen voor je behoeften gaat zien. En dat verdiept vervolgens je inzicht.
Vormen van Troost en de valkuil
Er zijn eindeloos veel vormen van troost en het is heel persoonlijk. Je kunt denken aan de troost die schoonheid geeft, je omringen met wat je mooi vindt. Je kunt ook denken aan eten, drinken: ‘een bakkie troost’, glaasje wijn… Voor een ander is het een wandeling in de natuur of een goed gesprek met een vriend. Afleiding, even de zinnen verzetten met een film, of wat lezen kan troostend zijn.
Wat het ook is voor jou: je zinnen verzetten en jezelf verzorgen verlicht, geeft ruimte en rust.
Tegelijkertijd is er een valkuil verborgen in troost. Het is een behulpzame respons maar het kan ook leiden naar automatisch ongekozen gedrag, een automatisme. Onbewust, ongekozen verval je in troostend gedrag, soms zelfs tot een mateloos niveau.
Zo ga je een donker pad van Care, Habbit, Exclusion, Bad-Habbit tot Addiction… van zorg tot verslaving. Afleiding wordt uitsluiten, de andere kant op kijken. Gewoonte wordt verslaving waarbij de oorzaak van je behoefte niet meer bewust is.
Tenslotte…
In de rust die troost kan geven neem je afstand en ontstaat ruimte voor het verborgen inzicht.
Het kennen van de valkuil, het vertrouwd raken met de werking van het automatisch denken, is een aspect van inzicht. Inzicht trekt je door je vacuüm, je dieptepunt, je verdriet. En daar vind je werkelijke troost.
En zo is er een mooie route van verlangen, langs troost, naar inzicht.
In dat alles zijn we verbonden: ieder op een eigenwijze, gaan we dezelfde weg.
Dat te weten bevrijd je uit eenzaamheid die soms ook verborgen ligt in de behoefte aan troost. janweeda@hetnet.nl
OEFENINGEN + VRAGEN:
1. Neem de tijd om ‘stil te vallen’, zit comfortabel, sluit je ogen en contempleer op de ademhaling.
Als je volledig rust in de beweging van de ademhaling stel je je open voor een moment waarop je troost zocht. Visualiseer dit moment zo helder mogelijk, met beelden van kleuren, geuren en betrokkenen.. de volledige situatie.
2. Open je ogen bewust van deze herinnering en schrijf deze uit.
3. Beschrijf zo duidelijk mogelijk wat het was in die situatie dat je behoefte aan troost opriep.
Realiseer je daarbij wat het verlangen was op dat moment.
4. Beschrijf welke vorm van troost je vond op dat moment, en/ of hoe je reageerde op je behoefte.
5. Tenslotte lees je terug wat je hebt geschreven en geef je woorden aan dat wat het terugkijken je brengt.
Niet alle oefeningen lenen zich voor overbrengen via de digitale weg, omdat ervaren centraal staat. Belangstelling voor het onderwerp of oefening: weet je welkom en neem contact op.
Als de samenvatting van deze lezing inspireert en elders bij kan dragen: fijn als je het deelt. Het helpt ons in ons werk als je dan de bron -onze site en blogs- vermeldt.
Foto ‘s:
1. Troost geeft ruimte te verlichten wat in het donker ligt.Pixabay.
2. Jezelf vertrouwen onderweg van onvervuld verlangen naar inzicht. Thich Nhat Hanh.