Kloppen waar geen poort is

Kloppen waar geen poort is, Ton Lathouwers
Asoka, ISBN 978 90 5670 166 6.

Een boek dat je ‘voer’ geeft iedere dag. Het boek brengt indringende fragmenten samen van 4 klassieke auteurs, uit verschillende richtingen: schrijver Plotinus (204-270), zenmeester Linji (810-866), homo religiosos, filosoof Hisamatsu Shin’ichi (1889-1980), filosoof Sjestov (1866- 1938).

Het boek maakt duidelijk hoezeer het ‘menselijk zoeken’ universeel is. Het bracht mij in herinnering hoe betekenisvol het is te leren omgaan met ‘onmogelijke vragen’, de Koan, in de zen-cultuur. Bijvoorbeeld:
–Precies nu, als volstrekt niets van jou zelf werkt, Wat ga je doen? (Hisamatsu), En:
–Wat kan het verstand ons zeggen over de dood? Wat weet het verstand erover? (Plotinus)

Ik leer: durf ik de vraag te stellen en zonder antwoord te blijven? Kan ik er op vertrouwen dat ik niet hoef te zoeken en open blijven voor wat zich voordoet?
Ik las het boek als studie boek in de morgen, en nam teksten mee door de dag om te zien wat het me bracht. Graag geef ik nog wat voorbeelden.
–De boeddha’s (wakkerheid) worden immers geboren vanuit een werkelijkheid die nergens opsteunt. Als jullie kunt ontwaken tot dit ‘nergens op steunen’, dan heb je ook geen boeddha meer nodig om je aan vast te houden. Linji, En:
–We zouden zo moeten twijfelen, dat twijfel een voortdurende scheppende kracht wordt die ons bezielt met de diepste essentie van het leven. Sjestov.
Ik leer: Nergens op steunen, loslaten van concepten… het vraagt nog al wat én het brengt nog al wat: openheid en volledige ontvankelijkheid.

–Veronderstel dat je denkt een ‘ontwaken’ te hebben ervaren en dat je dan naar een ander gaat om het te laten bevestigen. Hoe weet je dan dat die bevestiging authentiek is? Je ontwaakt tot jezelf en dit wordt bevestigd door jou zelf, niet door een ander. Hiasmatsu En:
–De leraar dat ben jij. De leraar is ‘Niets werkt. Wat ga ik doen?’ hiervoor is geen enkele begeleiding nodig. Jij kunt het zelf helemaal alleen doen. Hisamatsu
Ik leer: de fundamantele bevestiging is de zelf bevestiging, het ‘zichzelf genoeg zijn’…het zal nog even nemen naar ik verwacht…
–Als de beoefening van zen er enkel maar op gericht is om alles te laten zoals het is, dan kan de scheppende activiteit nooit plaats vinden. Dan zullen we onze wezenlijke taak, de samenleving veranderen en een nieuwe wereld binnen de geschiedenis creëren, laten liggen. Het gaat om het overstijgen van de geschiedenis- terwijl we die leven- door te handelen als haar stuwende kracht. Vanaf het begin lopen het belang van jezelf en dat van de anderen parallel en ze zijn voortdurend verbonden. Hisamatsu

Ik leer: door de ander te begrijpen leer ik mezelf kennen, door mezelf te leren kennen leer ik de ander begrijpen.
Zen leraar Lathouwers geeft ons een rijk boek, goed voor wie door de dag een tekst wil meenemen om op te kauwen, wat ik je van harte kan aanbevelen.

Jan Weeda